تأثیر نماز بر ایمنی حواس

تاثیر نماز بر حس بویایی
- شاید باورش سخت باشد که پیامبر(صلی الله علیه وآله) برای عطر بشتر از غذا هزینه می کردند. در رورایت داریم: «رسول گرامى اسلام (صلی الله علیه وآله)  آن چه را که براى بوى خوش هزینه مى نمودند، بیش تر از آن بود که در غذاى خود هزینه مى کردند.»(الکافى، ج6، ص 512)

عطرزدن و به کار بردن بوی خوش سنت پیامبر(ص) و ائمه معصومین (ع) است.این بزرگواران مردم را به استفاده از بوی‌خوش سفارش می‌کردند و فضیلت‌ها و خواص فراوانی برای بوی‌خوش طبق روایات وجود دارد که علم امروز هم آن‌ها را ثابت کرده است.

براساس روایات اسلامی و علم امروز عطر به سبب مواد تشکیل دهنده‌اش اثرات مختلفی روی سیستم مغزی می‌گذارد، بوی‌خوش عقل و هوش و قلب انسان را تقویت می‌کند و موجب آرامش و تسکین انسان و اطرافیان می‌شود. پس بهتر است انسان همیشه مخصوصا هنگام عبادت و در روز جمعه عطر را فراموش نکند.

در این رابطه امام صادق(ع) و امام رضا(ع) می‌فرمایند: به کار بردن عطر از آداب پیامبران است.

امام رضا(ع) در حدیثی دیگر می‌فرمایند: بر هیچکس روا نیست که از به کار بردن عطر(ماده خوشبو) در هر روز خودداری کند، پس اگر نتوند، یک روز در میان چنین کند، و اگر باز هم نتواند،‌ معطر ساختن خود را در روز جمعه ترک نکند.

در احادیث نبوی وارد شده که: عطر زدن در روز جمعه اهمیت زیادی دارد. در این رابطه پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: دوست من جبرئیل(ع) به من گفت یک روز در میان، خود را معطر ساز، و روزهای جمعه عطر زدن را ترک مکن.

در حدیثی از امام سجاد(ع) نقل شده که نماز شخص معطر فضیلتش بالاتر است در این رابطه امام سجاد(ع) به عبدالله بن حارث می‌گوید: علی بن الحسین(ع) شیشه مشکی در نمازخانه خود داشت، هر گاه برای ادای نماز به آنجا داخل می‌شد، اندکی از آن برمی‌داشت و به خود می‌مالید.

و امام صادق(ع) در این باره می‌فرمایند: نماز انسان عطر زده، بر 70 نمازی که بدون عطر زدن بخواند برتری دارد.

در اسلام به عدم اسراف کردن توصیه زیادی شده است و تنها موردی که در آن اسراف نیست استعمال عطر است. در این رابطه امام صادق(ع) می‌فرمایند: آنچه در خریدن عطر مصرف می‌کنی، عنوان اسراف ندارد.

امام صادق(ع) به نقل از پیامبر(ص) می‌فرمایند: عطر زنانه آن است که رنگ آن آشکار و بوی آن پنهان باشد و عطر مردانه آن است که بوی آن آشکار و رنگ آن پنهان باشد.(کافی 6/439، «عیون اخبار الرضا ع » 1/279 - 280، کافی 6/515، کافی 6/511 ،کافی 6/512 )

تاثیر نماز بر حس بینایی
جمله حضرت أباعبدالله‌الحسین علیه‌السلام در روز عرفه، که این‌گونه دعا  می‌کنند و می‌فرماید: (عَمِیَتْ‌ عَیْنٌ لَا تَرَاکَ)نه تحقیر است و نه توهین است به کسانی که خدا را نمی بینند بلکه بیان یک واقعیت است.

واضح است که آدمی دو چشم دارد و حضرت در اینجا حضرت بیان نداشت که: (عَمِیَت‌عَیْنَیْن)کور باد دو چشم کسی که خدا را نبینید بلکه مفرد بکاربرده است(عَیْنٌ)کور باد یک‌چشم کسی که خدا را نبیند و در قرآن سوره بلد آیه شریفه هشتم هم پرسیده می‌شود که (أَلَمْ نَجْعَل لَهُ عَیْنَیْن)آیا به او دو چشم ندادیم؟

 شما شنیده‌اید که دجال یک‌ چشم دارد و چشم دیگر او کور است و شاید منظور جریان دجال در آخرالزمان باشد که کور شود چشم دیگر او چون خدا را باهمان یک چشم هم نمی‌بیند. 
برداشت از سخن مولا این است. این است کس که به خدا نزدیکتر است آرامش دنیوی و اخروی او همیشه وجو دارد.این نزدیکی صرفا به خاطر وجود نماز است

 الف: شستن چشم در وضو
شستن داخل چشم در وضو واجب نیست. [۱]
باز بودن چشم هنگام شستن صورت در وضو مستحب است. [۲]

پیامبر اکرم (ص) : وضو کلید نماز و نماز کلید بهشت است .

دانش بشری از سال ها پیش حواس انسان را در پنج عنوان ( بینایی ، شنوایی ، بویایی ، چشایی و لامسه ) طبقه بندی می کند و همین حواس پنجگانه هستند که رابطه گسترده انسان و دنیای اطراف او را شکل می دهند.

مزیت پزشکی پیرامون نظافت دست و نظافت صورت را  در آیه شریفه ۹ از سوره مبارکه مائده ، به عنوان یک فرمان لا یتغیر الهی بر عموم مسلمانان واجب شده است 

 ب: بستن چشمهای میت
بستن چشمهاى میت پس از مرگ، مستحب [۳]
و قرار دادن کافور در چشم او مکروه است.[۴]



 چشم در نماز
کسى که خوابیده نماز مى‌خواند و نیز کسى که از به جا آوردن رکوع و سجود ناتوان است بنابر مشهور باید با سر اشاره کند و با عدم امکان اشاره با سر، با بستن و باز کردن چشم، رکوع و سجود را به جا مى‌آورد؛

بدین صورت که به قصد رکوع یا سجود، چشمهاى خود را مى‌بندد و به قصد بلند شدن از آن، آنها را باز مى‌کند. [۵][۶]

گروهى گفته‌اند: هنگام سجده، فشار بیشترى بر پلک‌های خود بیاورد. [۷][۸]
بنابر تصریح برخى، در صورت عدم امکان اشاره با هر دو چشم با یکى اشاره مى‌کند. [۹]

ج: کراهت بستن چشم در نماز
بستن چشم در حال نماز کراهت دارد. [۱۰]
البته برخى، بستن چشم در حال رکوع را افضل دانسته و برخى دیگر، قائل به تخییر بین بستن و باز گذاشتن شده‌اند؛ لیکن نظر مشهور استحباب نگاه کردن به میان دو پا هنگام رکوع است. [۱۱]
التفات به راست و چپ با چشم در نماز مکروه است. [۱۲]

پس نماز خواندن تنها غذای روح انسان نیست؛ بلکه جسم انسان ها را نیز تقویت می کند و آن ها را در مبارزه با مشکلات روزمره یاری می دهد.

وقتی چشم ها در حالت نماز ثابت می ماند جریان فکر هم خود به خود آرام شده و در نتیجه تمرکز فکر افزایش می یابد. ثابت ماندن چشم باعث بهبود ضعف و نواقصی مانند نزدیک بینی می شود و به لحاظ روانی این حالت باعث افزایش مقاومت عصبی فرد شده و بی خوابی و افکار نا آرام را از انسان دور می کند.

تاثیر نماز بر حس چشایی:
علاوه بر موارد فوق  حداقل ۳ بار شستشوی صورت هر گونه آلودگی محیطی را نیز از آن خواهد زدود، توجه به این نکته مهم است که دو راه عمده ابتلا به عفونت ها ( دهانی و استنشاقی ) هر دو مربوط به محدوده صورت هستند . که اگر به دهان و دندان برسیم قاعدتا به حس چشایی کمک شایانی کرده ایم.

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
رکعتین بسواک ، احب الى الله - عز و جل - من سبعین رکعة بغیر سواک ؛
دو رکعت نماز با دندانهاى مسواک زده ، نزد خداوند از هفتاد رکعت نماز بدون مسواک بهتر است .(سفینة البحار، ج 1، ص 675)

اما چه فوایدی به طور خاص در مسواک زدن وجود دارد که ائمه(ع) به آن توصیه موکد دارند؟
- در پاسخ به این پرسش به حدیثی از امام صادق(ع) در این زمینه اشاره می‌کنم. از دیدگاه این امام همام مسواک زدن 12 ویژگی دارد که شامل این موارد است: «مسواک زدن سنت است، باعث پاکیزگی دهان می‌شود،

باعث جلای دیده می‌شود، خشنودی خدا را به همراه دارد، بلغم را از بین می‌برد، حافظه را افزایش می‌دهد، باعث سفیدی و درخشندگی دندان می‌شود، حسنات را دو چندان می کند، جرم دندان را از بین می‌برد، لثه را استحکام می‌دهد، باعث خشنودی فرشتگان می‌شود و از کرم خوردگى دندان جلوگیرى مى کند».

جالب است بدانیم که ائمه(ع) به دلایل و نحوه پیشگیری از خرابی دندانها هم توصیه‌های جالبی ارایه کرده اند، از جمله امام رضا(ع) می‌فرمایند: «هر کسی مایل است دندانهایش سالم بماند، شیرینی را بعد از خوردن مقداری نان مصرف کند،
زیرا نان در دهان خمیر می‌شود و این خمیر، گودالها و حفره های مینا را پر می‌کند. در این صورت، شیرینی هیچ گونه تاثیر سوئی بر روی دندان ها نخواهد گذاشت». و نیز می‌فرمایند: «یکی از هوس های مضری که زیان فوق العاده ای به سلامت و استحکام دندانها وارد می‌سازد، هوس خوردن شیرینی است که راه را بر روی بیماریهای دندان می‌گشاید.»

با این که دست قدرتمند صنع الهی ، چنان ساختمان گوش و بینی و چشم و .. را آفریده است که خود به خود مقاومت بی نظیری در مقابل آلودگی می کنند و روزانه بارها و بارها بدون آنکه انسان وقوفی پیدا کند ، آلودگی ها را از خود دور می سازند ( مثلاً در گوش جریان موم ، در بینی موهای ریز متعدد ، در چشم پلک زدن و اشک و .. ) اما چنانچه آب نیز در شستشوی صورت به کار برده شود ، ما حصل فعالیت پاک کنندگی اعضای صورت به نتیجه خواهد رسید.

نتیجه:
 تأثیر نماز بر ایمنی حواس یک دستور قرآنی و روایی است مبنی بر شستن دست ها و صورت قبل از نماز و تاثیر آن در بهداشت دهان و دندان و حس های پنجگانه(تاثیر نماز بر حس لامسه، شنوایی، بویایی، بینایی و چشایی ) هم جهت پیشگیری و هم جهت آرامش درونی و ظاهری برای انسان در زندگی و هم برای ثواب و آرامش روحی برای کسانی که دستشان از این دنیا بریده شده است.تمام این موارد در مقدمات و اصل نماز و توجه و فهم عبادتی مانند نماز نهفته است.

پی نوشت:
۱. العروة الوثقىٰ ج ۱، ص ۳۵۵.
۲.العروة الوثقىٰ ج ۱، ص ۳۵۲.
۳. جواهر الکلام ج ۴، ص ۲۳.    
۴. جواهر الکلام ج ۴، ص ۲۴۷.    
۵. الحدائق الناضرة ج۸، ص ۷۹- ۸۰.    
۶. ریاض المسائل ج ۳، ص ۳۷۶.    
۷. العروة الوثقىٰ ج ۲، ص ۴۸۱- ۴۸۲.
۸. مستمسک العروة ج ۶، ص ۱۲۴.
۹. کتاب الصلاة (شیخ انصارى) ج ۱، ص ۲۵۱- ۲۵۲
۱۰. جواهر الکلام ج ۱۱، ص ۹۲.    
۱۱. بحار الانوار ج ۸۴، ص ۱۹۰- ۱۹۱.
۱۲. العروة الوثقیٰ ج۳، ص ۳۶    
۱۳. العروة الوثقیٰ ج۳، ص ۵۸۸.    

منبع:
https://iqna.ir/fa/news/3985248
https://www.mizan.news/63808
https://fa.wikifeqh.ir/
https://www.hadithlib.com/hadithtxts/view/300491
https://haram.razavi.ir/post/
https://neuderm.ir
http://www.sibtayn.com
https://www.wikiporsesh.ir/